Overprikkeld: Zin of onzin?
Overprikkeld zijn. Wat betekent dat eigenlijk? Heeft het te maken hooggevoeligheid? Of simpelweg te veel hooi op je vork nemen? Is het iets wat van buitenaf of juist iets wat van binnenuit komt? Is het gezond om af en toe overprikkeld te zijn of juist heel raar? Hoe vaak is normaal en hoe ga je daar mee om? In deze blog bespreken wij wat onze associatie is met het woord overprikkeld. Is het zin of onzin en hoe ga je daar mee om?
Ben jij wel eens overprikkeld, Irene?
Terwijl ik dit typ zijn ze naast me bezig met onze wekelijkse Instalive. Bovendien ben ik een beetje moe. Ik heb kort geslapen, omdat ik gisteravond naar een lezing in Amsterdam ben geweest en laat thuis kwam. Daarnaast vind ik dit een lastig onderwerp om kort en bondig iets over te schrijven. Ik wil het graag goed doen en het vergt wat concentratie van me. Ik moet eerlijk bekennen dat al deze dingen een hoop prikkels zijn en dat ze behoorlijk met elkaar botsen. Misschien weet je wel dat ik de diagnose ADHD heb gekregen. Wat dat betreft is één plus één twee.
Ben ik nu overprikkeld? Ja, het zijn veel prikkels, maar ik probeer mezelf er niet om te veroordelen en er niet tegen te vechten. Ik typ het hier gewoon zo eerlijk mogelijk neer. Misschien maakt het dit eigenlijk wel het perfecte moment om de blog te schrijven. Wat dat betreft maakt het voor mij een wereld van verschil in hoeverre ik mezelf om die vele prikkels veroordeel, want mezelf rust en ruimte gunnen in alle prikkels maakt juist dat het niet te veel wordt. Als ik nu heel erg boos op mezelf zou worden, omdat ik vind dat ik me gewoon op deze tekst moet kunnen concentreren, ja, dan wordt het wel een heel vervelende situatie.
Niet altijd makkelijk, want je wilt het graag goed doen. Er niet aan toegeven. Niet tot last en 'gewoon normaal' zijn. Dat is een gevecht vol zelf-afwijzing. Logisch dat dat super rot voelt. Zeker vroeger kon ik mezelf daar helemaal in laten meeslepen. Ik kon me soms zo druk maken om iets dat ik het voor m'n gevoel al helemaal had verpest. (En dat terwijl ik, in dit geval, toch al een hoop letters op papier heb gekregen) Ik kon dan heel boos en geïrriteerd raken met mijzelf en mijn omgeving. Zelfs de ademhaling van een ander klonk als een donderslag op mijn trommelvliezen. Ahhh, stop!!
Ondanks dat ik nu een stuk lekkerder in m'n vel zit raak ik nog steeds wel eens overweldigd door de prikkels om me heen. Echter ben ik wat dat betreft nu een stuk milder naar mezelf. Is het even te veel? Dat kan gebeuren. Zoek even de rust op. Ga even iets anders doen. Een rondje lopen. Muziek aan of juist uitzetten. Je gevoelens uiten door even te praten. Even te huilen om te ontladen. Soms probeer ik het er gewoon even te laten zijn zonder erover te oordelen en dan kan ik er vaak ook wel een beetje om lachen. Oh, oh, Ireentje toch. Het is allemaal oké. De tekst is toch gewoon af? Ja, dat is ook zo.
Ben jij wel eens overprikkeld, Lotte?
Toen ik niet zo lekker in mijn vel zat was ik weleens overprikkeld. Dan kwam ineens alles zo op me af: Geluiden, geuren, lawaai van buiten. Het was dan even te veel. Alsof alles honderd keer zo hard bij me binnenkwam dan normaal. Opvallend is dat ik dit alleen had als ik mezelf niet zo prettig voelde. Op goede dagen had ik nergens last van.
Nu ben ik ook nog weleens overprikkeld, maar ik heb er niet meer echt last van. Wanneer ik overprikkeld raak ben ik hooguit een beetje geïrriteerd. Even rustig ademhalen en alles komt goed. Vaak helpt het om wat water of thee te drinken en een koptelefoon met muziek op te zetten zodat alle andere geluiden even niet meer te horen zijn.
Ondanks dat ik soms veel prikkels ervaar kan ik me meestal wel goed concentreren. Juist als ik me verveel of veel zorgen maak om iets lijkt mijn omgeving veel meer aanwezig. Ik denk dus dat overprikkeld zijn of worden echt iets te maken heeft met je gemoedstoestand. Waarschijnlijk werkt het voor iedereen anders, maar het kan geen kwaad om het eens te onderzoeken bij jezelf.
Ben jij wel eens overprikkeld, Scarlet?
Oh jeetje. Ik ben om heel eerlijk te zijn een beetje allergisch voor het woord overprikkeld. Het ligt een beetje in dezelfde lijn als het woord trigger. Daar kan ik ook niet zoveel mee. Het voelt voor mij vrij snel overdreven om dat soort woorden te gebruiken. Nee hoor, ik vind het niet stom als bijvoorbeeld Irene op kantoor iets zegt over prikkels of over overprikkeld zijn, maar zelf zal ik het word niet zo snel gebruiken.
Betekent dit dat ik nooit last heb van te veel prikkels? Oh jazeker wel! Ik benoem het alleen niet zo. Ik zie dat dan gewoon als geïrriteerd zijn, omdat er te veel 'going on' is. Of ik ben lichtgeraakt, omdat ik bijvoorbeeld heel moe ben of te veel heb gedaan.
Op zaterdag naar de stad gaan is voor mij ook niet altijd een goed idee. Dan kan ik ook vrij geïrriteerd raken doordat er gewoon te veel mensen om me heen krioelen. Ik ben daarom ook geen fan van grote festivals of andere evenementen zoals Koningdag vieren in de stad. Toch betekent dit niet dat ik niet tegen drukte of stress kan. Ik functioneer namelijk juist goed als ik veel tegelijk doe en er wat tijdsdruk of uitdaging is.
Ben jij wel eens overprikkeld, Daphne?
Ik herken overprikkeling vooral door een typisch moment wat ik om de zoveel tijd in de auto heb. Ik ben druk in gesprek, vervolgens kom aan bij een onoverzichtelijke weg die ik over moet, daarna ben ik ineens op mijn bestemming en tijdens het inparkeren zet mijn vriend het volume ineens harder. Dan kan ik ineens helemaal niets meer en moet het even stil zijn. Niet omdat ik moet luisteren naar hoe ik inparkeer, maar omdat ik mij anders totaal niet meer kan focussen en het geluid ook echt harder binnen lijkt te komen. Op zo’n moment heb ik het gevoel dat er wel degelijk veel te veel prikkels binnenkomen en vooral, dat ik met al die prikkels wat moet!
Voor mijn gevoel bestaat het dus wel echt en ik heb zelf de neiging om er een beetje van dicht te klappen. Als alles, hoe klein of groot ook, op mij af lijkt te komen wil ik het liefst alles even stopzetten. Dat is ook meteen mijn manier om er zo goed mogelijk mee om te gaan. Even pas op de plaats, alle geluiden uitzetten en vooral rustig blijven ademen. Vaak merk ik dat ik mijzelf na een paar minuten wel weer kan herpakken en mijzelf vriendelijk toespreken kan ook helpen. Rustig aan Daph, je hoeft lang niet met al die prikkels wat te doen. Even rustig aan en daarna weer concentreren op wat eigenlijk echt belangrijk is.
Gerelateerde blogposts
Reacties
Dat wilde ik nog toevoegen aan dit artikel. Niet bedoeld als kritiek, maar ik denk wel dat er wat te licht over werd gedaan.
Het maakt echter ook dat ik mijn eigen prikkelgevoeiligheid in een ander licht ben gaan zien en het woord nooit meer op die manier gebruik. Want ik kan nog enigzins normaal functioneren bij veel prikkels en mijn man zeker niet meer. Daarbij is het geen kwestie van even tot rust komen, of even de focus verleggen. Dat houdt langdurig rust, prikkelarme omgeving zonder geluid, zonder tactiele prikkels, zonder licht in.
Dus ja, overprikkeling bestaat maar ik denk ook dat we het soms zo vaak gebruiken dat we soms onderschatten hoe zeer mensen die écht overprikkelt zijn er last van kunnen hebben.
Dat vind ik écht vreselijk. Een meltdown door overprikkeling bij ASS houdt voor mij in dat ik niet meer weet hoe naar bed gaan ‘werkt’, dat ik niet meer kan bedenken wat de volgorde van dingen is, dat het teveel kan zijn om doperwtjes en worteltjes op één bord te hebben vanwege de uiteenlopende kleuren.
Nee je bent niet overprikkeld als je met een tien minuten ‘voetjes omhoog’ weer een huishouden runt, ‘s avonds met vrienden gaat dineren en vervolgens nog een wijntje gaat drinken in een chaotisch drukke stad.
Misschien mijn rigide opvatting van overprikkeling, maar hier sla ik altijd een beetje op aan..
Alles komt áltijd al harder binnen omdat mijn filters slechter werken, maar als ik te veel doe of er teveel tegelijk gebeurt, dan crasht mijn brein gewoon (kan niet meer nadenken/praten) en voelt het alsof mijn kop uit elkaar gaat klappen.
Als iemand dan herrie maakt, of er gebeurt iets wat ik niet snap, dan krijg ik een soort meltdown/flipbui, waarin ik echt compleet hysterisch kan worden.
Als het echt zo hoog is opgelopen moet ik een paar dagen bijkomen.
Van chronische overprikkeling word ik depressief, en dan ga ik heel negatief denken waardoor ik nogal blijf vast hangen in een cirkeltje.
Ik slik dan soms (op recept) rustgevende medicatie, zodat mijn brein wat meer verdoofd is, ik minder alert ben en ik wat tot rust kan komen.
Ik vind overprikkeld overigens ook best een stom woord, en de halve wereld lijkt tegenwoordig "overprikkeld" te zijn, terwijl het bij veel mensen over gaat als ze even tv kijken of muziek luisteren of zo. Nou, daar moet je bij de meeste autisten echt niet mee aankomen als oplossing, want dan krijg je nóg meer prikkels binnen die je brein moet verwerken terwijl er al een mega file in je hoofd is ontstaan doordat je brein het niet meer aan kon.
Het is zoals sommige mensen zeggen dat ze een depressie hebben terwijl ze gewoon een dipje hebben en de volgende dag lachen en plezier maken.... dan heb je geen depressie!$
Hier net hetzelfde met overprikkeling. Het woord overprikkeling wordt te pas en onpas gebruikt en daardoor krijgen mensen die er echt last van hebben, er geen begrip meer voor.
Ik erger me hier te pletter aan....
Bij een slechte bui ben je 'depri', als een kind druk is noemen we het direct ADHD en we hebben allemaal 'een beetje OCD'.
En vervolgens beslissen we massaal dat de betreffende symptomen of stoornissen eigenlijk niet bestaan. Waarmee ook de 'oorspronkelijke' stoornis teniet gedaan wordt, en de patiënten niet meer serieus worden genomen.
En niet alleen van psychische, merk het ook bij lichamelijke. Zoals “ik ben allergisch voor... zulke mensen / zulke situaties”
Beetje jammer. Want als iemand écht OCD heeft is dat heel erg, dat is niet hetzelfde als dingen lekker op kleur willen zien. Als iemand écht allergisch is, dan kan die daar dood aan gaan.
Je zegt toch ook niet “ik krijg hier zo’n kanker van”. Nee want dan ligt de wereld op zn kop.
Ik wil helemaal niet dat je verandert hoor, het zou ook wat ziin als je voor mij zou veranderen haha. Ik kijk juist ook je vlogs omdat Ik je directheid kan waarderen en zo om je kan lachen. Alleen met deze onderwerpen die voor veel mensen gevoelig liggen, kun je dan niet beter schrijven en vertellen over dingen waar je wèl wat mee hebt en niet een negatieve associatie mee hebt?
S'avonds doe ik de volgende dingen om weer rustig in mijn hoofd te worden:
- aan het eind van het avondeten (nadat ik alles op heb, want ik kan geen twee dingen tegelijk) mijn hoofd leeg praten tegen mijn ouders. De ergste drukte is dan uit mijn hoofd.
- vervolgens even op mijn telefoon zitten (zie punt 4).
- vervolgens rondjes fietsen of een rondje hardlopen.
- vervolgens even in een donkere kamer (dus zonder licht en lampen) op mijn telefoon zitten en bijvoorbeeld even op Proud lezen. Klinkt raar omdat je dan nog meer informatie moet verwerken, maar op de een of andere manier helpt het om mijn gedachten te verzetten en daarna tijdens het douchen de andere prikkels beter te verwerken.
- vervolgens dus (lang) douchen onder heet water.
- vervolgens (als het donker is en je dus geen prikkels meer hebt van licht) fruit schillen en in een bakje doen met yoghurt (is een fijne, rustgevende handeling) en dat dan in een donkere kamer (dus ook geen lampen aan) op eten.
Ik word gek van alles soms en ik vind dat wij onszelf gek maken en voor de gek houden om in zo'n kunstwereld te leven.Alsof het leven een speeltuin is en blijft en mensen nooit volwassen willen worden en naar het echte leven durven te kijken in zichzelf en om zich heen.
Ik raakte voor het eerst overprikkeld 5 jaar geleden, na een hersenoperatie. Ik kon niets meer filteren. Alles was hard en fel en luid en veel en een grote overweldigende massa aan geluid en licht. ik kon ook niet meer onderscheiden waar ik begon en de rest van de wereld eindigde ofzo, heel eng was dat. De gevolgen daarvan waren heel fysiek: ik werd misselijk, kreeg het heel erg warm, mijn hersenen kregen een soort meltdown en ik viel gewoon om. Ditzelfde is me nog regelmatig overkomen in winkels, op drukke plaatsen, in het openbaar vervoer. Als je filter het niet meer doet, is dat een serieus probleem waarvoor behandeling echt nodig kan zijn. In mijn geval heeft één en ander zich gelukkig grotendeels hersteld (met veel ergotherapie en revalidatieactiviteiten), maar het komt nog wel eens voor dat ik overprikkeld raak. Dan kan ik niet meer functioneren. Ik weet dan niet meer hoe ik moet praten of hoe ik me moet bewegen, kan licht en geluid niet meer verdragen, de grond onder mijn voeten voelt dan wiebelig, ik krijg hoofdpijn of word misselijk. Hier helpt alleen maar absolute rust tegen. Zonder muziekjes of kopjes thee of Netflix.
Hun associatie, hun ervaring, hun mening, hun gedachtes. Net zo realistisch als die van degene die een reactie geven. Overprikkeling is een subjectieve beleving en dus voor ieder anders.
Ik was het helemaal eens met de reactie van ‘Kritische lezeres’ want als je voor bepaalde stoornissen/termen wel serieus genomen wil worden, kun je het mijns inziens niet maken om andere termen te bagatelliseren of je op deze manier over te uiten.
Nu houd ik weer op. Het spijt me voor mijn felheid, maar het raakt me. Er wordt de groep die hiermee te maken heeft al heel veel onrecht aangedaan door late diagnoses/foute diagnoses/verkeerde behandelingen etc!
Sommige mensen hebben wel degelijk last van overprikkeling en dat mag wel serieus worden genomen,net als bijvoorbeeld een eetstoornis of een allergie.
Maar mensen gebruiken de thermen zo gauw zodat het lijkt alsof het eigenlijk niets voorstelt ,maar als je het "echt" hebt is het wel een serieus probleem !
Wat dat beteft zeg ik dan ook bijvoorberld liever dat ik het een beetje benauwd heb dan dat ik meteen met het woord COPD ga smijten,ik zeg maar wat !
Het is gewoon een feit dat veel mensen tegenwoordig geneigd zijn ergens meteen een etiketje op plakken terwijl wat ze ervaren eigenlijk heel "normaal" is. Overprikkeld is een van die termen die ik mensen zo vaak hoor gebruiken als ze gewoon moe zijn van een drukke dag of even te veel op hun bordje hebben (genomen).
Dat roept bij mij ook wel de nodige irritatie op, want ja hallo, dat is vervelend maar niet meteen reden om het zo groot te maken en met allemaal termen als overprikkeld etc. te gaan smijten. Dat is denk ik ook wat Scarlet bedoelt. Zij heeft het echt niet over mensen die door een stoornis of ziekte worstelen met prikkelverwerking en bij wie het hun functioneren serieus beïnvloedt.
Wat ik misschien ergens mis (maar dat is weer mijn gevoel). Is een soort van 'antwoord' als in: terugkomen op de vragen die in de begin alinea worden gesteld. Misschien ook een soort van klein onderzoekje naar wat er nou eigenlijk bekend is over overprikkeling, bij wie je het vaak ziet etc. Voordat de eigen ervaringen worden gedeeld. Ergens vind ik het ook wel grappig om te lezen dat voor mijn gevoel eigenlijk ieder van de vier redactieleden wel iets wat op overprikkeling lijkt (in wat voor maten dan ook) omschrijft. Maar het is inderdaad maar net hoe je het wil benoemen.
Wat ik weet (en zelf ervaar) is dat overprikkeling zeker wel 'iets echt is', als in: het wordt door mensen echt ervaren en omschreven, dus waarom zouden we dat dan afdoen als iets niet echts. Zeker in de wereld zoals die vandaag is... overal prikkels om je heen. En te bedenken dat 20% van de bevolking hooggevoelig is (en daarmee bedoel ik dat het wetenschappelijk is vastgesteld dat er een groep van 20% van de mensen is die prikkels van binnen en buiten af dieper verwerken dan anderen). Niks zweverigs aan eigenlijk. Gevoeliger zijn voor prikkels van buiten af (er minder prikkels bij kunnen hebben) icm met psychische problemen die ook veel van je emotionele systeem/ gedragssysteem vergen (vooral als bijvoorbeeld je coping zoals een eetstoornis minder aanwezig worden) kan zorgen voor overprikkeling. Voor mij betekend dat ik mijn grenzen over ga in wat ik emotioneel, fysiek of qua prikkels van buitenaf kan verwerken. Dan krijg ik veel spanning in mijn lichaam, last van licht, geuren, geluiden. Als wat dan nog binnenkomt zorgt voor een paniekerig gevoel (als of mijn systeem zegt HELP het past niet) en een pijnlijk gevoel in mijn zintuigen (als of je zenuwen aangeraakt worden omschrijf ik het wel eens) als ik dat negeer migraine aanvallen. Dan moet ik echt gewoon dagen bijkomen, in het donker liggen etc.
En dan hebben we het inderdaad nog niet eens over de overprikkeling die kenbaar is bij mensen met een autisme spectrumstoornis of na serieuze trauma's aan de hersenen. Bij bordeline persoonlijkheidsstoornis is het ook vaak aan de orde.
Er spookt de hele tijd ook een vraag in mijn hoofd voor Scarlet, toch even zo brutaal zijn en hem gewoon stellen: Scarlet waar denk je dat je allergie voor het wordt vandaan komt?